Przy zakupie pianina cyfrowego ważne jest, by wybrać instrument, który ma najlepszą dla nas specyfikację. Wówczas pojawia się kwestia, jak zrozumieć długą listę parametrów, które określają pianino cyfrowe. Oto seria krótkich filmów wyjaśniająca w prosty sposób opcje i parametry pianin cyfrowych. W trzech kolejnych nagraniach opowiem o:
Oto pierwszy z filmów, o klawiaturze, brzmieniu i polifonii pianin cyfrowych:
Poniżej transkrypcja filmu, uzupełniona licznymi dodatkowymi informacjami, więc zachęcam do przeczytania :)
Jeśli coś jest niejasne lub wymaga uzupełnienia, bardzo proszę o komentarz. Będzie mi bardzo miło odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Klawiatura może być pełna, dynamiczna, młoteczkowa i ważona.
Klawiatura pełna:
Klawiatura pełna oznacza, że jest 88 klawiszy, czyli dokładnie tyle, co w pianinie akustycznym (tradycyjnym). Jeżeli ktoś się decyduje na zakup pianina, to zachęcam do wybrania instrumentu z pełną klawiaturą, tak by wraz z coraz bardziej zaawansowanym poziomem gry, nie pojawił się problem, że brakuje klawiszy. Warto kupić klawiaturę pełną, czyli 88-klawiszową.
Klawiatura dynamiczna:
Klawiatura dynamiczna oznacza, że klawisze reagują na to, jakie natężenie dźwięku, czyli poziom głośności, chcemy wydobyć. Jeśli gramy leciutko, wówczas pianino gra cicho, jeżeli naciśnie się klawisz mocno, wówczas wydobędzie się dźwięk głębszy, mocniejszy, głośniejszy. Właśnie ta reakcja na naszą dynamikę jest określana jako klawiatura dynamiczna. Obecnie nie produkuje się pianin cyfrowych bez klawiatury dynamicznej. Brak klawiatury dynamicznej może występować już tylko w starszych keyboardach.
Klawiatura młoteczkowa:
Obecnie już większość pianin cyfrowych posiada klawiaturę młoteczkową. Oznacza to imitację mechanizmu młoteczkowego, który jest w pianinach akustycznych, w odróżnieniu od mechanizmu sprężynowego, który zazwyczaj jest używany w keyboardach. Mechanizm młoteczkowy pozwala na istotną różnicę w odczuciu pracy klawiatury pod palcami i zdecydowanie wpływa na jakość gry. Jeśli ktoś myśli o grze na pianinie, to klawiatura młoteczkowa jest kluczowa. Oczywiście klawiatura z mechanizmem sprężynowym też może wydawać ładne brzmienie, jednak uczucie pod palcami pianisty będzie zupełnie odmienne.
Inną kwestią jest jeszcze to, jak ten mechanizm młoteczkowy działa. Przykładowo nawet w pianinach Elpiano jest różnica pomiędzy mechanizmem zastosowanym w modelu SLP-210, a mechanizmem klawiatury w modelach droższych (SLP-250 czy DPR-3500). Każdy z tych modeli ma mechanizm młoteczkowy (tzw. hammer action), jednak jest on odczuwalny z różnym natężeniem - warto więc klawiaturę wypróbować osobiście.
Klawiatura ważona:
Co oznacza klawiatura ważona:
Klawiatura ważona oznacza imitację pianina akustycznego pod tym względem, że klawisze, które są z górnych oktaw (te po prawej stronie), "chodzą" lżej niż te z lewej strony (basowe).
Jak sprawdzić, czy klawiatura jest ważona:
Czyli jeżeli zagramy bardzo lekko na górze klawiatury, wówczas dźwięki powinny się odezwać, podczas gdy jeśli tak samo zagramy z lewej strony, wówczas te dźwięki mogą się nie odezwać.
Polecam właśnie w powyższy sposób testować pianina cyfrowe, ponieważ często z opisu producenta wynika, że klawiatura jest ważona, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest. Czyli być może w zamyśle była "doważana", ale zupełnie tego nie czuć. Dodatkowo sprawę komplikuje fakt, że niektóre klawiatury są opisywane jako "natural weigthed" czyli naturalnie ważone, lub "semi-weigthed" (połowicznie ważone), w takich przypadkach warto to potraktować jako chwyt marketingowy, w rzeczywistości nie poczujemy różnicy między dolną a górną częścią klawiatury.
Czy jest konieczny wybór klawiatury ważonej?
To też zależy od naszego stopnia zaawansowania gry. W praktyce nawet różne pianina akustyczne mają dość różne, czasem niezauważalne różnice w "doważeniu" młoteczków. To oznacza, że nawet grając na pianinie akustycznym nie czuje się, by klawiatura była ważona. Teoretyczne doważenie klawiszy powinno wynosić 55 gramów w basach, a w sopranie (po prawej stronie) 51g. Różnica jest więc minimalna. Dodatkowo w praktyce różni producenci pianin tradycyjnych nie zawsze tak precyzyjnie dbali o wyważenie klawiatur, stąd często po prostu klawiatury pianin akustycznych nie są ważone. Jednak klawiatury fortpianów koncertowych są zawsze ważone i tę różnicę zdecydowanie czuć. Stąd dla pianistów zaawansowanych jest to istotna cecha ze względu na podobieństwo do instrumentu akustycznego. Jednak moim zdaniem w pierwszych latach nauki gry klawiatura pianina nie musi byc ważona.
Jaka powinna być klawiatura pianina cyfrowego?
Jeżeli chcemy wybrać pianino cyfrowe najbardziej zbliżone do pianina akustycznego pod względem klawiatury, wówczas warto wybrać klawiaturę pełną – 88 klawiszową, dynamiczną, czyli reagującą na natężenie dynamiki, młoteczkową oraz ważoną (lżejszą na górze klawiatury i cięższą po lewej stronie na dole). Na pierwsze 5- 6 lat nauki klawiatura nie musi być ważona, pozostałe elementy są, moim zdaniem, kluczowe.
Polifonia (ilość głosów) w pianinach cyfrowych:
Ważnym punktem w specyfikacji pianin cyfrowych jest polifonia.
Polifonia oznacza ilość głosów, które mogą być jednocześnie wydobyte w pianie cyfrowym.
Jeżeli liczymy możliwość wydobycia głosów wynikającą z ilości palców, to wydaje się, że to będzie maksymalnie 10 głosów, wówczas nawet polifonia 10 byłaby odpowiednia. Natomiast dodatkowo ilość ta może być zwiększana poprzez użycie: akompaniamentu, przez przypisanie kilku brzmień do jednego klawisza, przez równoczesne użycie pedału, metronomu itd. Więc zużycie ilości głosów polifonii może być czasami znacznie więcej, niż nasze możliwości by na to wskazywały.
Przy korzystaniu z innych opcji poza samą grą fortepianową, polifonia 64 często bywa niewystarczająca, jednak dla samej gry fortepianowej, z użyciem jednego brzmienia i bez dodatkowych efektów, nawet polifonia 64 będzie odpowiednia. Polifonia 81 jest według mnie całkowicie wystarczająca, nawet przy korzystaniu z opcji i efektów dodatkowych, a polifonia 128 to już jest naprawdę bardzo wysoki standard, można mieć pewność, że wszystkie dźwięki będą wydobyte, tak jak je zagramy.
Liczba brzmień:
Co oznacza liczba brzmień w pianinie:
W specyfikacji pianin cyfrowych jednym z podstawowych elementów wyszczególnionych w specyfikacji to liczba głosów (inaczej liczba brzmień). Oznacza ona, ile różnych instrumentów (ilość różnych brzmień - np fortepian, skrzypce, organy itd) jest w danym pianinie dostępnych. Czyli np. jak będzie 5 brzmień (zazwyczaj jest ich więcej) to przykładowo mogą to być dwa pianina, skrzypce, perkusja i gitara. To znaczy, że pianino ma możliwość 5 głosów, czyli 5 brzmień. Zazwyczaj głosów jest dużo więcej, bardzo często 128. 128 wynika ze standardowego użycia głosów General Midi, czyli GM Voices. Jeśli pianino posiada 128 głosów GM, to oznacza, ze 128 różnych brzmień jest standardowo przypisanych, w odpowiedniej kolejności, do przycisku GM VOICE. W praktyce oznacza to, że pod danym numerem głosu GM, np 067 zawsze znajdziemy określone brzmienie, co ułatwia korzystanie z instrumentu osobom znających standard GM.
Jaka jest minimalna potrzebna liczba brzmień?
Jeśli ktoś planuje wyłącznie korzystanie z brzmienia fortepianu (Grand Piano), to liczba brzmień nie jest dla niego ważna. Warto zwrócić uwagę, że również pianistom często może przydawać się inne brzmienie, np przy ćwiczeniu utworów Bacha brzmienie organów, brzmienie klawesynu lub skrzypiec. Czasem klientami są organiści, dla których liczba oraz jakość brzmienia organów jest ważna, wówczas przyda się pianino z większą ilością głosów. Przy zakupie warto sprawdzić, ile jest brzmień samego fortepianu (Grand Piano), wówczas można zmieniać głos swojego pianina w zależności od wykonywanego utworu.
Stąd mniej ważna jest całkowita ilość brzmień, a bardziej ilość i jakość głosów, z których planujemy korzystać. Dla organistów kluczowe będzie upewnienie się o ilości i jakości brzmień organów. W przypadku, gdy kupujemy pianino dla dziecka, to warto zwrócić uwagę, by pianino miało kilka brzmień Grand Piano, dodatkowo klawesyn, organy smyczki. Czyli warto sprawdzić, jakie to brzmienia, mniej ważne jest to, ile ich w sumie jest.
Jaki powinien być dobry mechanizm pianin cyfrowych opisałam również w następującym wpisie na blogu (kliknij tutaj).